A1, Γραμματική

Προσδιορισμός ουσιαστικών


Η δημιουργία ομάδων λέξεων, με ενιαίο νόημα, μέσα στην πρόταση αποτελεί ένα χαρακτηριστικό της τουρκικής γλώσσας και ονομάζεται tamlama (προσδιορισμός). Με τον προσδιορισμό λοιπόν δημιουργούμε σύνολα λέξεων μου συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους. Υπάρχουν διάφορα είδη tamlama:


  • Belirtili ad tamlaması – Οριστικός προσδιορισμός ουσιαστικών
    Εδώ η πρώτη λέξη (κτήτορας) λέγεται tamlayan. Ο κτήτορας είναι συγκεκριμένος και παίρνει γενική πτώση, ενώ η δεύτερη λέξη (κτήμα) λέγεται tamlanan και παίρνει κτητικό επίθημα γ΄προσώπου:
    arabanın kapı = η πόρτα (του) του αυτοκινήτου
    Mesut΄un kitabı = το βιβλίο (του) του Μεσούτ
    yumurtanın kabuğu = το τσόφλι (του) του αυγού
    gözlerinizin rengi = το χρώμα (τους) των ματιών σας

  • Belirtisiz ad tamlaması – Αόριστος προσδιορισμός ουσιαστικών
    Εδώ η πρώτη λέξη (tamlayan) δεν παίρνει καμία πτώση, ενώ η δεύτερη (tamlanan) παίρνει κτητικό επίθημα γ΄προσώπου. Εδώ δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος κτήτορας και το σύνολο των λέξεων που σχηματίζεται έχει διαφορετική έννοια από την παραπάνω περίπτωση. Ο τονισμός εδώ γίνεται στη τελευταία συλλαβή της πρώτης λέξης.

    kurt köpeği = λυκόσκυλο
    diş fırçası = οδοντόβουρτσα
    cep telefonu = κινητό τηλέφωνο (τηλέφωνο τσέπης)
    okul kitabı = σχολικό βιβλίο
    hafta sonu = σαββατοκύριακο (τέλος της εβδομάδας)
    turist rehberi = ξεναγός
    katolik kilisesi = καθολική εκκλησία

    Με τον τρόπο αυτό σχηματίζονται αρκετές σύνθετες λέξεις (birleşik kelimeler):

    yılbaşı = πρωτοχρονιά (yıl+baş)
    keçiboynuzu = χαρούπι (keçi+boynuz)
    akşamsefası = αγιόκλημα (akşam+sefa)
    gökkuşağı = ουράνιο τόξο (gök+kuşak)
    bilinçaltı = υποσυνείδητο (bilinç+alt)
    yayınevi = εκδοτικός οίκος (yayın+ev)
    doğumgünü = γενέθλια (doğum+gün)
    Χρησιμοποιείται εκεί όπου και στα ελληνικά παραλείπουμε το άρθρο της γενικής:
    banka şubesi = υποκατάστημα τράπεζας
    güneş gözlüğü = γυαλιά ηλίου
    yemek saati = ώρα φαγητού
    çorba kaşığı = κουτάλι/κουταλιά σούπας
    yönetim kurulu = διοικητικό συμβούλιο
    savaş uçağı = πολεμικό αεροπλάνο

    Χρησιμοποιείται με τοπωνύμια:
    Selanik limanı = το λιμάνι της Θεσσαλονίκης
    İzmir garı = ο σταθμός τρένων της Σμύρνης
    Girit mutfağı = η κρητική κουζίνα
    Türkiye Cumhuriyeti = η Τουρκική Δημοκρατία
    İngiltere krallığı  = το βασίλειο της Αγγλίας
    Malta bayrağı = η σημαία της Μάλτας
    Rus köylüsü = Ρώσος χωρικός
    Kayseri ili = ο νομός της Καισάρειας
    Avrupa kıtası = η Ευρωπαϊκή ήπειρος
    Santorini adası = το νησί Σαντορίνη
    Lozan antlaşması = η συνθήκη της Λωζάνης

    Χρησιμοποιείται με χρονικούς προσδιορισμούς:

    salı günü = (η ημέρα) Τρίτη
    ekim ayı = (ο μήνας) Οκτώβριος
    2015 yılı = το έτος 2015

  • Takısız isim tamlaması – Προσδιορισμός ουσιαστικών χωρίς επιθήματα:
    Εδώ οι λέξεις του προσδιορισμού δεν παίρνουν κανένα επίθημα και χωρίζονται σε δυο κατηγορίες.
    Η πρώτη λέξη δηλώνει υλικό κατασκευής:
    altın yüzük = χρυσό δαχτυλίδι
    demir kapı = σιδερένια πόρτα
    yün eldiven = μάλλινα γάντια
    mermer merdiven = μαρμάρινη σκάλα
    Η πρώτη λέξη δηλώνει παρομοίωση:
    aslan kahraman = ήρωας σαν λιοντάρι
    çelik irade = ατσάλινη πυγμή
    melek insan = αγγελικός άνθρωπος
    şeytan adam = σατανικός άνθρωπος

  • Zincirleme Ad Tamlaması – Διαδοχικός προσδιορισμός ουσιαστικών:
    Εδώ έχουμε μια σειρά από διαδοχικούς προσδιορισμούς, δηλαδή έχουμε μια σειρά από τουλάχιστον τρία ουσιαστικά.
    turunç kabuğu reçeli = γλυκό κουταλιού από φλούδα νεραντζιού
    arkadaşımın babanın amca = ο θείος του πατέρα του φίλου μου
    arkadaşımın babanın amcanın komşusu= ο γείτονας του θείου του πατέρα του φίλου μου
    Ali΄nin kardeşinin cep telefonu = το κινητό τηλέφωνο του αδερφού του Αλή.
    evin beton duvarları = οι τσιμεντένιοι τοίχοι του σπιτιού
    çocuk edebiyatı kitapları = βιβλία παιδικής λογοτεχνίας

  • Σχετικά με τα κτητικά επιθήματα.
    Ένας αόριστος προσδιορισμός ουσιαστικών ενδέχεται να πάρει κτητικά επιθήματα. Σε αυτή την περίπτωση η δεύτερη λέξη (tamlanan) παίρνει την κτητικό επίθημα στο πρόσωπο της πρώτης (tamlayan), εφόσον μια λέξη δεν μπορεί να πάρει δύο κτητικά επιθήματα ταυτόχρονα:
    telefon görüşmesi = τηλεφωνική συνομιλία
    (bizim) telefon görüşmemiz = η τηλεφωνική μας συνομιλία
    telefon görüşmemizin süresi = η διάρκεια της τηλεφωνικής μας συνομιλίας
    yatak odası = υπνοδωμάτιο
    (benim) yatak odam = το υπνοδωμάτιο μου
    yatak odamın rengi = το χρώμα του υπνοδωματίου μου
    vergi iadesi = επιστροφή φόρου
    (sizin) vergi iadeniz = η επιστροφή φόρου σας

    yatak odası υπνοδωμάτιο
    benim yatak odam το υπνοδωμάτιο μου
    senin yatak odan το υπνοδωμάτιο σου
    onun yatak odası το υπνοδωμάτιο του
    bizim yatak odamız το υπνοδωμάτιο μας
    sizin yatak odanız το υπνοδωμάτιο σας
    onların yatak odaları το υπνοδωμάτιο τους

     

1 Comment

Σχολιάστε...