B1

Υποθετική έγκλιση (şart kipi)

Ο υποθετικός λόγος στα τούρκικα θεωρείται έγκλιση, της οποίας τα επιθέματα μοιάζουν, αλλά δεν πρέπει να συγχέονται, με αυτά της ευκτικής-υποθετικής (η μόνη τους διαφορά είναι στο γ’ πρόσωπο του πληθυντικού). Τα επιθέματα αυτά είναι τα:

(y)sem/-sam, –(y)sen/-san, –(y)se/-sa, –(y)sek/-sak, –(y)seniz/-sanız, –lerse/-larsa,

τα οποία μπαίνουν μετά τη ρίζα του ρήματος. Το ευφωνικό γράμμα –y– μπαίνει όταν η λέξη/ρήμα λήγει σε φωνήεν. Τα επιθέματα αυτά (σε αντίθεση με την ευκτική-υποθετική έγκλιση) δεν τονίζονται στον προφορικό λόγο και τοποθετούνται μετά το γ΄πρόσωπο του ενικού των απλών χρόνων.

Σε συνδυασμό με το ενεστώτα, δηλώνει υπόθεση για το παρόν. Έτσι geliyorsa σημαίνει αν έρχεται τώρα ακριβώς που μιλάμε.

geliyorsam αν έρχομαι gelmiyorsam αν δεν έρχομαι
geliyorsan αν έρχεσαι gelmiyorsan αν δεν έρχεσαι
geliyorsa αν έρχεται gelmiyorsa αν δεν έρχεται
geliyorsak αν ερχόμαστε gelmiyorsak αν δεν ερχόμαστε
geliyorsanız αν ερχόσαστε gelmiyorsanız αν δεν ερχόσαστε
geliyorlarsa αν έρχονται gelmiyorlarsa αν δεν έρχονται

Σε συνδυασμό με τον αόριστο, δηλώνει υπόθεση για το παρελθόν. Έτσι geldiyse σημαίνει αν έχει έρθει ή αν ήρθε.

geldiysem αν έχω έρθει gelmediysem αν δεν έχω έρθει
geldiysen αν έχεις έρθει gelmediysen αν δεν έχεις έρθει
geldiyse αν έχει έρθει gelmediyse αν δεν έχει έρθει
geldiysek αν έχουμε έρθει gelmediysek αν δεν έχουμε έρθει
geldiyseniz αν έχετε έρθει gelmediyseniz αν δεν έχετε έρθει
geldilerse αν έχουν έρθει gelmedilerse αν δεν έχουν έρθει

Σε συνδυασμό με τον μέλλοντα, δηλώνει υπόθεση για το (όχι άμεσο) μέλλον. Έτσι gelecekse σημαίνει αν (θα) έρθει ή αν πρόκειται να έρθει ή αν είναι να έρθει.

geleceksem αν θα έρθω gelmeyeceksem αν δε θα έρθω
geleceksen αν θα έρθεις gelmeyeceksen αν δε θα έρθεις
gelecekse αν θα έρθει gelmeyecekse αν δε θα έρθει
geleceksek αν θα έρθουμε gelmeyeceksek αν δε θα έρθουμε
gelecekseniz αν θα έρθετε gelmeyecekseniz αν δε θα έρθετε
geleceklerse αν θα έρθουν gelmeyeceklerse αν δε θα έρθουν

Σε συνδυασμό με τον geniş zaman, δηλώνει υπόθεση για το άμεσο μέλλον. Έτσι gelirse σημαίνει αν έρθει (άμεσα).

gelirsem αν έρθω gelmezsem αν δεν έρθω
gelirsen αν έρθεις gelmezsen αν δεν έρθεις
gelirse αν έρθει gelmezse αν δεν έρθει
gelirsek αν έρθουμε gelmezsek αν δεν έρθουμε
gelirseniz αν έρθετε gelmezseniz αν δεν έρθετε
gelirlerse αν έρθουν gelmezlerse αν δεν έρθουν

Σε συνδυασμό με τον απροσδιόριστο αόριστο, δηλώνει υπόθεση για το παρελθόν. Έτσι το gelmişse είναι ταυτόσημο με το geldiyse και σημαίνει αν έχει έρθει.

gelmişsem αν έχω έρθει gelmemişsem αν δεν έχω έρθει
gelmişsen αν έχεις έρθει gelmemişsen αν δεν έχεις έρθει
gelmişse αν έχει έρθει gelmemişse αν δεν έχει έρθει
gelmişsek αν έχουμε έρθει gelmemişsek αν δεν έχουμε έρθει
gelmişseniz αν έχετε έρθει gelmemişseniz αν δεν έχετε έρθει
gelmişlerse αν έχουν έρθει gelmemişlerse αν δεν έχουν έρθει

Ειδική περίπτωση είναι ο συνδυασμός των παραπάνω με τις ερωτηματικές αντωνυμίες.
ne yapacaksan yap = κάνε ό,τι είναι να κάνεις
ne istersen ye = φάε ό,τι θέλεις
ne alırsan = ό,τι κι αν πάρεις
ne zaman istersen = όποτε θέλεις
kimi görürsem = όποιον κι αν δω
nereye gidersek = όπου κι αν πάμε
ne kadar içerse = όσο κι αν πιει

 


Η υπόθεση μπορεί να συνδυαστεί με την έγκλιση της αναγκαιότητας. Για το παρόν/άμεσο μέλλον έχουμε:

gelmeliysem αν πρέπει να έρθω gelmemeliysem αν δεν πρέπει να έρθω
gelmeliysen αν πρέπει να έρθεις gelmemeliysen αν δεν πρέπει να έρθεις
gelmeliyse αν πρέπει να έρθει gelmemeliyse αν δεν πρέπει να έρθει
gelmeliysek αν πρέπει να έρθουμε gelmemeliysek αν δεν πρέπει να έρθουμε
gelmeliyseniz αν πρέπει να έρθετε gelmemeliyseniz αν δεν πρέπει να έρθετε
gelmelilerse αν πρέπει να έρθουν gelmemelilerse αν δεν πρέπει να έρθουν

Εννοείται ότι gelmeliyse = gelmesi gerek(ir)se = gelmesi lazımsa. Για όλους τους υπόλοιπους χρόνους χρησιμοποιούμε το gerek. Έτσι:

gelmesi gerekiyorsa αν πρέπει να έρθει τώρα
gelmesi gerekirse αν πρέπει να έρθει
gelmesi gerekecekse αν θα χρειαστεί να έρθει
gelmesi gerektiyse αν χρειάστηκε να έρθει
gelmesi gerekmişse

αν χρειάστηκε να έρθει

gelmesi gerekse αν πρέπει να έρθει

Στην άρνηση έχουμε 2 τύπους:

gelmemesi gerekiyorsa αν πρέπει (τώρα) να μην έρθει gelmesi gerekmiyorsa αν δεν πρέπει να έρθει
gelmemesi gerekirse αν πρέπει να μην έρθει gelmesi gerekmezse

αν δεν πρέπει να έρθει

gelmemesi gerekecekse αν θα χρειαστεί να μην έρθει gelmesi gerekmeyecekse αν δε θα χρειαστεί να έρθει
gelmemesi gerektiyse αν χρειάστηκε να μην έρθει gelmesi gerekmediyse αν δεν χρειάστηκε να έρθει
gelmemesi gerekmişse αν χρειάστηκε να μην έρθει gelmesi gerekmemişse αν δεν χρειάστηκε να έρθει

Επίσης η υπόθεση μπορεί να συνδυαστεί με το μπορώ, σε όλους τους χρόνους:

gelebiliyorsa αν μπορεί να έρθει (τώρα) gelemiyorsa

αν δεν μπορεί να έρθει

gelebilirse αν μπορεί να έρθει gelemezse αν δεν μπορεί να έρθει
gelebilecekse αν μπορέσει να έρθει gelemeyecekse

αν δεν μπορέσει να έρθει

gelebildiyse

αν μπόρεσε να έρθει

gelemediyse

αν δεν μπόρεσε να έρθει

gelebilmişse

αν μπόρεσε να έρθει

gelememişse

αν δεν μπόρεσε να έρθει



Τα επιθέματα της υπόθεσης σε ουσιαστικά, επίθετα δηλώσουν το είμαι στο παρόν:

uyanıksam αν είμαι ξύπνιος
uyanıksan αν είσαι ξύπνιος
uyanıksa αν είναι ξύπνιος
uyanıksak αν είμαστε ξύπνιοι
uyanıksanız αν είσαστε ξύπνιοι
uyanıklarsa αν είναι ξύπνιοι


Τα επιθέματα της υπόθεσης μπορεί να συνδυαστούν με ουσιαστικά ή επίθετα με κτητικές επιθήματα και τα var/yok για να δηλώσουν το έχω στο παρόν:

evim varsa αν έχω σπίτι evim yoksa αν δεν έχω σπίτι
evin varsa αν έχεις σπίτι evin yoksa αν δεν έχεις σπίτι
evi varsa αν έχει σπίτι evi yoksa αν δεν έχει σπίτι
evimiz varsa αν έχουμε σπίτι evimiz yoksa αν δεν έχουμε σπίτι
eviniz varsa αν έχετε σπίτι eviniz yoksa αν δεν έχετε σπίτι
evleri varsa αν έχουν σπίτι evleri yoksa αν δεν έχουν σπίτι

Για το έχω στους υπόλοιπους χρόνους χρησιμοποιούμε το olmak αντί για τα var ή yok:

evim olursa αν αποκτήσω σπίτι evim olmazsa αν δεν αποκτήσω σπίτι
evim olacaksa αν θα αποκτήσω σπίτι evim olmayacaksa αν δε θα αποκτήσω σπίτι
evim olduysa αν είχα σπίτι evim olmadıysa αν δεν είχα σπίτι
evim olmuşsa αν είχα σπίτι evim olmamışsa αν δεν είχα σπίτι

8 Comments

  1. υπάρχουν ρήματα που δεν είναι τόσο εύκολα σαυτόν τον χρόνο, π.χ yemek, demek, κλπ. Βάλτε σας παρακαλώ και γιαυτόν τον Χρόνο τον αλγόριθμο, ώστε να το επιβεβαιώνουμε. Άντε να βρω ότι το yemek γίνεται…yiyisem ?!!!. Και πως να το βρω?Ευχαριστώ

  2. Στο παράδειγμα που λέτε “Τα επιθέματα της υπόθεσης με το var/yok δηλώνουν το “είμαι” στο παρόν” δεν υπάρχει το var/yok αλλά ο τύπος uyaniksam. Μήπως έχει γίνει λάθος; Είναι επίθετο+ καταλήξεις υποθετικής?

Σχολιάστε...