Η δυνητική / πιθανολογική έγκλιση

Πρώτη δημοσίευση: Τελευταία ενημέρωση: 03/02/2025

πώς σχηματίζεται

Η δυνητική / πιθανολογική έγκλιση σχηματίζεται με αυτά τα επιθήματα που μπαίνουν στη ρηματική βάση, μετά από τα επιθήματα φωνής-διάθεσης. Ακολουθούν τη φωνηεντική αρμονία (το τμήμα bil παραμένει σταθερό):

κατάφασηάρνηση
μπορώ / μπορείδεν μπορώ / δεν μπορεί
-(y)Abil-(y)AmA

πώς τονίζεται

Το καταφατικό επίθημα είναι άτονο, ενώ το αρνητικό τονίζεται στην πρώτη συλλαβή.

τι σημαίνει

Με την έγκλιση αυτή δηλώνουμε

  1. ικανότητα (μπορώ να ...)
  2. πιθανότητα (μπορεί να ..., ίσως ...)

Σημειώνουμε ότι στα τουρκικά δεν υπάρχει το ρήμα μπορώ ως αυτόνομο, παρά μόνο μέσω αυτών των επιθημάτων.

Βλέπουμε ακόμα ότι η έγκλιση αυτή εκφράζει δύο διαφορετικές έννοιες, γι αυτό και αυτές μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους. Δες παρακάτω.

πώς χρησιμοποιείται

Η δυνητική / πιθανολογική έγκλιση μπορεί να συνδυαστεί με φωνές-διαθέσεις, δημιουργώντας ρηματικές βάσεις για να σχηματίσουμε έπειτα παρεμφατικούς ή μη τύπους.

Παραδείγματα:

yap-tır-abil- (μπορώ να βάλω κάποιον να ...)μεταβιβαστική / αναθετική
kucakla-ş-abil- (μπορώ να αγκαλιαστώ με κάποιον)συμμετοχική / αλληλοπαθής
bak-ın-ama- (δεν μπορώ να κοιταχτώ)αυτοπαθής
yaz-ıl-abil- (μπορώ να γραφτώ)παθητική

πώς η δυνητική / πιθανολογική συνδυάζεται με άλλες εγκλίσεις

Συνδυάζεται ακόμα με άλλες εγκλίσεις (πέρα από την προστακτική). Έτσι σχηματίζονται σύνθετες εγκλίσεις, όπως και παρεμφατικοί και μη ρηματικοί τύποι.

Παραδείγματα:

gel-ebil-di-m (μπόρεσα να έρθω)συνδυασμός με οριστική - αόριστος
gel-eme-di-m (δεν μπόρεσα να έρθω)συνδυασμός με οριστική - αόριστος
gel-ebil-miş (λένε ότι μπόρεσε να έρθει)συνδυασμός με συμπερασματική
gel-ebil-meli-ydi (έπρεπε να μπορεί να έρθει)συνδυασμός με αναγκαστική / υποχρεωτική, παρατατικός
gel-eme-mek (δεν μπορώ να έρθω)απαρέμφατο
gel-ebil-me (το να μπορεί να έρθει κανείς)ρηματικό ουσιαστικό σε -mA

πώς συνδυάζεται η δυνητική με την πιθανολογική

Η πιθανολογική έγκλιση εκφράζεται πάντα με τον Geniş zaman (Ευρύ χρόνο) ή με σύνθετους χρόνους που τον έχουν ως βάση.

Παραδείγματα:
Konser iptal edilebilir (Η συναυλία ίσως ακυρωθεί)
Tren geç gelebilir (Το τρένο ίσως έρθει καθυστερημένα)
İş makinası çıkabilir (Μπορεί να βγει μηχάνημα εργασίας)

Φωτογραφία που γράφει στα τούρκικα İş makinası çıkabilir (Μπορεί να βγει μηχάνημα εργασίας)

Η έννοια μπορεί (= ίσως) είναι δυνατό να συνδυαστεί με την έννοια μπορώ (= είμαι ικανός να). Με αυτό τον τρόπο βλέπουμε ότι η δυνητική / πιθανολογική έγκλιση ουσιαστικά συνδυάζει δύο εγκλίσεις: τη δυνητική με την πιθανολογική. 

Παραδείγματα:
Yarın gelmeyebilirim (Αύριο μπορεί να μην έρθω)
Yarın gelemeyebilirim (Αύριο μπορεί να μην μπορέσω να έρθω)