A2, Γραμματική

Αόριστος σε -miş (miş’li geçmiş zaman)

Ο χρόνος αυτός αναφέρεται συνήθως στο παρελθόν και ονομάζεται επίσης ως belirsiz geçmiş zaman. Διαφέρει από τον αόριστο, ο οποίος υποδηλώνει βεβαιότητα για την εκτέλεση της ενέργειας. Ο  αόριστος σε -miş δεν υποδηλώνει βεβαιότητα εκ μέρους του υποκειμένου.
Ο αόριστος σε -miş έχει διάφορες σημαντικές χρήσεις στην τουρκική γλώσσα. Χρησιμοποιείται για:

  1. αφήγηση (ιδιαιτέρως στα παραμύθια, ιστορίες):
    Zeus babasını öldürmüş = ο Διας σκότωσε τον πατέρα του
    Kırmızı başlıklı kız hiç evlenmemiş = η Κοκκινοσκουφίτσα δεν παντρεύτηκε ποτέ
    Pisagor et yemezmiş = ο Πυθαγόρας δεν έτρωγε κρέας
  2. όταν αναφερόμαστε σε γεγονός στο οποίο δεν είμαστε αυτόπτες μάρτυρες, δεν έχουμε ιδία γνώση, ή που δεν είμαστε σε θέση να θυμηθούμε οι ίδιοι:
    Ayşe kocasıyla kavga etmiş = (λένε ότι) η Αϊσέ μάλωσε με τον άντρα της
    on aylıkken konuşmuşum= (λένε ότι) μίλησα όταν ήμουν δέκα μηνών
    okula gitmemiş = (λένε ότι) δεν έχει πάει σχολείο
  3. έκπληξη/διαπίστωση/ειρωνεία/κομπασμό:
    yağmur başlamış! = άρχισε να βρέχει!
    şemsiyemizi unutmuşuz = ξεχάσαμε την ομπρέλα μας
    iyi ki gelmişiz = πάλι καλά που ήρθαμε
    ne güzel yapmışsın = τι ωραία που το έκανες
    biz bunlardan çok görmüşüz = εμείς έχουμε δει πολλά τέτοια
  4. αμφισβήτηση/δυσπιστία:
    güya Ahmet geliyormuş = τάχατες έρχεται ο Αχμέτ
    yalan söylemiş = (υποτίθεται ότι) είπε ψέματα
    sözde çok çalışıyorlarmış = υποτίθεται ότι δουλεύουν πολύ
  5. βάση για διάφορους σύνθετους χρόνους

Σχηματίζεται με την τονιζόμενη συλλαβή –miş– (-mış, –müş, –muş) σύμφωνα με την αρμονία του επιθήματος, η οποία κολλάει στη ρίζα του ρήματος, και τα επιθήματα του «είμαι». Τονίζεται η συλλαβή –miş-.

gelmişim gelmişiz
gelmişsin gelmişsiniz
gelmiş gelmişler

Η άρνηση γίνεται με την προσθήκη του επιθήματος άρνησης –me– ή –ma-. Τονίζεται η συλλαβή πριν το επίθημα άρνησης.

gelmemişim gelmemişiz
gelmemişsin gelmemişsiniz
gelmemiş gelmemişler

Η ερώτηση γίνεται με το ερωτηματικό μόριο mi στο κατάλληλο πρόσωπο. Τονισμός σύμφωνα με τους παραπάνω κανόνες.

gelmiş/gelmemiş miyim? gelmiş/gelmemiş miyiz?
gelmiş/gelmemiş misin? gelmiş/gelmemiş misiniz?
gelmiş/gelmemiş mi? gelmişler/gelmemişler mi?

parmak Επιλέξτε εσείς ένα ρήμα για να το κλίνω!

Σημείωση
Μπορούμε να δηλώσουμε εικασία ή σχεδόν βεβαιότητα βάζοντας το επίθημα –tir/-dir στο τέλος του αορίστου σε -miş στο β΄ και γ΄ πρόσωπο ενικού και πληθυντικού:
bunu sen yapmışsındır = υποθέτω/είμαι σχεδόν βέβαιος ότι αυτό το έχεις κάνει εσύ
şimdiye kadar evine varmıştır = (υποθέτω πως) πρέπει να έχει φτάσει σπίτι του μέχρι τώρα

Στο α΄ πρόσωπο δηλώνει ωστόσο αβεβαιότητα:
belki yanlışlıkla seni üzmüşümdür = ίσως κατά λάθος να σε έχω στενοχωρήσει
belki okulda Emre’yi görmüşümdür ama tanışmıyoruz = ίσως να έχω δει στη σχολή τον Εμρέ, αλλά δεν γνωριζόμαστε


Το επίθημα -(y)miş ως επίθημα που δηλώνει το «είμαι»

Το επίθημα αυτό χρησιμοποιείται και για να δηλώσουμε την έννοια «είμαι»:

evdeymişim evdeymişiz
evdeymişsin evdeymişsiniz
evdeymiş evdeymişler

Στην άρνηση, το επίθημα -miş μεταφέρεται στον αρνητικό δείκτη değil (δεν είναι):

evde değilmişim evde değilmişiz
evde değilmişsin evde değilmişsiniz
evde değilmiş evde değillermiş

Στην ερώτηση, το επίθημα -miş μεταφέρεται στο ερωτηματικό μόριο mi:

evde miymişim? evde miymişiz?
evde miymişsin? evde miymişsiniz?
evde miymiş? evdeler miymiş?

Στην ερώτηση με άρνηση προσθέτουμε τη λέξη değil:

evde değil miymişim? evde değil miymişiz?
evde değil miymişsin? evde değil miymişsiniz?
evde değil miymiş? evde değiller miymiş?

 

-mişlik var/yok

 

Μια ιδιαίτερη χρήση του επιθήματος –miş είναι όταν αυτή συνδυάζεται με κτητικά επιθήματα. Με αυτό τον τρόπο δηλώνουμε ότι η ενέργεια έγινε μια φορά ή ότι γινόταν περιστασιακά, σε απροσδιόριστο παρελθοντικό χρόνο:
o adaya gitmişliğim var = είχα πάει κάποτε σε εκείνο το νησί
şiir yazmışlığı var = έχει γράψει κάποτε ποίηση
sigara içmişliğin yok mu? = δεν έχεις καπνίσει ποτέ;

4 Comments

  1. Καλησπέρα,
    Καταρχάς ευχαριστούμε για την ωραία εξήγηση.
    Μια απορία. Έχω δει να προστίθεται και απλός αόριστος μετά το -mış.
    Δηλαδή yapmıştı. Τότε δείχνει ότι αφηγείται κάτι για το οποίο είμαστε σίγουροι;

  2. Καλησπέρα και ευχαριστώ εκ την ιστοσελίδα που μας προσφέρεις. Μια μικρή απορία. Στο ‘Ο Πυθαγόρας δεν έτρωγε κρέας’ γιατί είναι ‘Pisagor et yemezmiş’ και όχι ‘Pisagor et yememiş’;

Σχολιάστε...