Ο χρόνος αυτός αναφέρεται συνήθως στο παρελθόν και ονομάζεται επίσης ως belirsiz geçmiş zaman. Διαφέρει από τον αόριστο, ο οποίος υποδηλώνει βεβαιότητα για την εκτέλεση της ενέργειας. Ο αόριστος σε -miş δεν υποδηλώνει βεβαιότητα εκ μέρους του υποκειμένου.
Ο αόριστος σε -miş έχει διάφορες σημαντικές χρήσεις στην τουρκική γλώσσα. Χρησιμοποιείται για:
- αφήγηση (ιδιαιτέρως στα παραμύθια, ιστορίες):
Zeus babasını öldürmüş = ο Διας σκότωσε τον πατέρα του
Kırmızı başlıklı kız hiç evlenmemiş = η Κοκκινοσκουφίτσα δεν παντρεύτηκε ποτέ
Pisagor et yemezmiş = ο Πυθαγόρας δεν έτρωγε κρέας - όταν αναφερόμαστε σε γεγονός στο οποίο δεν είμαστε αυτόπτες μάρτυρες, δεν έχουμε ιδία γνώση, ή που δεν είμαστε σε θέση να θυμηθούμε οι ίδιοι:
Ayşe kocasıyla kavga etmiş = (λένε ότι) η Αϊσέ μάλωσε με τον άντρα της
on aylıkken konuşmuşum= (λένε ότι) μίλησα όταν ήμουν δέκα μηνών
okula gitmemiş = (λένε ότι) δεν έχει πάει σχολείο - έκπληξη/διαπίστωση/ειρωνεία/κομπασμό:
yağmur başlamış! = άρχισε να βρέχει!
şemsiyemizi unutmuşuz = ξεχάσαμε την ομπρέλα μας
iyi ki gelmişiz = πάλι καλά που ήρθαμε
ne güzel yapmışsın = τι ωραία που το έκανες
biz bunlardan çok görmüşüz = εμείς έχουμε δει πολλά τέτοια
- αμφισβήτηση/δυσπιστία:
güya Ahmet geliyormuş = τάχατες έρχεται ο Αχμέτ
yalan söylemiş = (υποτίθεται ότι) είπε ψέματα
sözde çok çalışıyorlarmış = υποτίθεται ότι δουλεύουν πολύ
- βάση για διάφορους σύνθετους χρόνους
Σχηματίζεται με την τονιζόμενη συλλαβή –miş– (-mış, –müş, –muş) σύμφωνα με την αρμονία του επιθήματος, η οποία κολλάει στη ρίζα του ρήματος, και τα επιθήματα του «είμαι». Τονίζεται η συλλαβή –miş-.
gelmişim | gelmişiz |
gelmişsin | gelmişsiniz |
gelmiş | gelmişler |
Η άρνηση γίνεται με την προσθήκη του επιθήματος άρνησης –me– ή –ma-. Τονίζεται η συλλαβή πριν το επίθημα άρνησης.
gelmemişim | gelmemişiz |
gelmemişsin | gelmemişsiniz |
gelmemiş | gelmemişler |
Η ερώτηση γίνεται με το ερωτηματικό μόριο mi στο κατάλληλο πρόσωπο. Τονισμός σύμφωνα με τους παραπάνω κανόνες.
gelmiş/gelmemiş | miyim? | gelmiş/gelmemiş | miyiz? |
gelmiş/gelmemiş | misin? | gelmiş/gelmemiş | misiniz? |
gelmiş/gelmemiş | mi? | gelmişler/gelmemişler | mi? |
Επιλέξτε εσείς ένα ρήμα για να το κλίνω!
Σημείωση
Μπορούμε να δηλώσουμε εικασία ή σχεδόν βεβαιότητα βάζοντας το επίθημα –tir/-dir στο τέλος του αορίστου σε -miş στο β΄ και γ΄ πρόσωπο ενικού και πληθυντικού:
bunu sen yapmışsındır = υποθέτω/είμαι σχεδόν βέβαιος ότι αυτό το έχεις κάνει εσύ
şimdiye kadar evine varmıştır = (υποθέτω πως) πρέπει να έχει φτάσει σπίτι του μέχρι τώρα
Στο α΄ πρόσωπο δηλώνει ωστόσο αβεβαιότητα:
belki yanlışlıkla seni üzmüşümdür = ίσως κατά λάθος να σε έχω στενοχωρήσει
belki okulda Emre’yi görmüşümdür ama tanışmıyoruz = ίσως να έχω δει στη σχολή τον Εμρέ, αλλά δεν γνωριζόμαστε
Το επίθημα -(y)miş ως επίθημα που δηλώνει το «είμαι»
Το επίθημα αυτό χρησιμοποιείται και για να δηλώσουμε την έννοια «είμαι»:
evdeymişim | evdeymişiz |
evdeymişsin | evdeymişsiniz |
evdeymiş | evdeymişler |
Στην άρνηση, το επίθημα -miş μεταφέρεται στον αρνητικό δείκτη değil (δεν είναι):
evde değilmişim | evde değilmişiz |
evde değilmişsin | evde değilmişsiniz |
evde değilmiş | evde değillermiş |
Στην ερώτηση, το επίθημα -miş μεταφέρεται στο ερωτηματικό μόριο mi:
evde miymişim? | evde miymişiz? |
evde miymişsin? | evde miymişsiniz? |
evde miymiş? | evdeler miymiş? |
Στην ερώτηση με άρνηση προσθέτουμε τη λέξη değil:
evde değil miymişim? | evde değil miymişiz? |
evde değil miymişsin? | evde değil miymişsiniz? |
evde değil miymiş? | evde değiller miymiş? |
Μια ιδιαίτερη χρήση του επιθήματος –miş είναι όταν αυτή συνδυάζεται με κτητικά επιθήματα. Με αυτό τον τρόπο δηλώνουμε ότι η ενέργεια έγινε μια φορά ή ότι γινόταν περιστασιακά, σε απροσδιόριστο παρελθοντικό χρόνο:
o adaya gitmişliğim var = είχα πάει κάποτε σε εκείνο το νησί
şiir yazmışlığı var = έχει γράψει κάποτε ποίηση
sigara içmişliğin yok mu? = δεν έχεις καπνίσει ποτέ;
Καλησπέρα,
Καταρχάς ευχαριστούμε για την ωραία εξήγηση.
Μια απορία. Έχω δει να προστίθεται και απλός αόριστος μετά το -mış.
Δηλαδή yapmıştı. Τότε δείχνει ότι αφηγείται κάτι για το οποίο είμαστε σίγουροι;
Είναι ο υπερσυντέλικος!
Καλησπέρα και ευχαριστώ εκ την ιστοσελίδα που μας προσφέρεις. Μια μικρή απορία. Στο ‘Ο Πυθαγόρας δεν έτρωγε κρέας’ γιατί είναι ‘Pisagor et yemezmiş’ και όχι ‘Pisagor et yememiş’;
Το yememiş σημαίνει “δεν έφαγε”, ενώ το yemezmiş “δεν έτρωγε”