Τα κτητικά επιθήματα

πώς σχηματίζονται

Τα κτητικά επιθήματα είναι : -(I)m, -(I)n, -(s)I, -(I)mIz, -(I)nIz, -lArI. Το φωνήεν του επιθήματος καθορίζεται από τη φωνηεντική αρμονία. Για τη χρήση των επιθημάτων αυτών δείτε και το άρθρο αυτό. Αν η λέξη λήγει σε σύμφωνο, τότε τα επιθήματα έχουν ως εξής:

Tüm evinizi boyuyoruz (Βάφουμε όλο σας το σπίτι)

  Αν η λέξη λήγει σε φωνήεν, τότε τα επιθήματα έχουν ως εξής:

Önerileriniz (Οι προτάσεις σας)

Mezelerimiz içerideki dolaptadır (Οι μεζέδες μας είναι στο μέσα ψυγείο)

Gişelerimiz açılmıştır (Τα ταμεία μας έχουν ανοίξει)

Kilosu (Το κιλό του/τους - μπιζέλια)

λέξεις που λήγουν σε ç, g, k, p, t

Οι λέξεις που λήγουν σε ένα από τα (ç, g, k, p, t) μπορεί να πάθουν κάποιες αλλαγές με την προσθήκη των κτητικών επιθημάτων:

Όταν η λέξη λήγει σε "ç", αυτό συνήθως μετατρέπεται σε "c":
   ağaç > ağacım, pirinç > pirincimiz

Όταν η λέξη λήγει σε "g", αυτό συνήθως μετατρέπεται σε "ğ":
   psikolog > psikoloğum

Όταν η λέξη λήγει σε "k", αυτό συνήθως μετατρέπεται σε "ğ":
   sokak > sokağım, ekmek > ekmeğim, çok > çoğumuz

Όταν η λέξη λήγει σε "nk", αυτό συνήθως μετατρέπεται σε "ng":
   renk > rengim

Όταν η λέξη λήγει σε "p", αυτό συνήθως μετατρέπεται σε "b":
   dolap > dolabım, kitap > kitabımız

Όταν η λέξη λήγει σε "t", αυτό συνήθως διατηρείται, αν και σε ορισμένες λέξεις μετατρέπεται σε "d":
   dert > derdim, dört -> dördümüz

στην καθομιλουμένη

Στην καθομιλουμένη μπορεί να παραληφθούν τα κτητικά επιθήματα:

bizim ev (το σπίτι μας)
senin çocuk (το παιδί σου)
bizim pilav (το πιλάφι μας)

κτητικά επιθήματα σε ιζαφετικά σύνθετα

Προσοχή στα ιζαφετικά σύνθετα: ποτέ δεν βάζουμε διπλό κτητικό επίθημα. Απλά αφαιρούμε το κτητικό γ΄ προσώπου του ιζαφετικού:

çalışma odası (το γραφείο) > çalışma oda > çalışma odam, çalışma odan, çalışma odası, çalışma odamız, çalışma odanız, çalışma odaları (το γραφείο μου, σου, του...)

Έτσι, παρατηρούμε ότι στο γ΄ ενικό πρόσωπο υπάρχει πάντοτε αμφισημία, γιατί το κτητικό συμπίπτει με το το κτητικό του ιζαφετικού συνθέτου:
Çocuk arabası pahalı μπορεί να σημαίνει
1) Το παιδικό καρότσι είναι ακριβό.
2) Το παιδικό του/της καρότσι είναι ακριβό.

Εξαίρεση: ορισμένα ιζαφετικά σύνθετα που γράφονται μονολεκτικά μπορούν να πάρουν και κτητικά επιθήματα, π.χ. çocuğun ayakkabıları (τα παπούτσια του παιδιού), Çinlilerin yılbaşısı (η πρωτοχρονιά των Κινέζων).

αλληλουχία κτητικών επιθημάτων

Μπορεί μια λέξη που έχει κτητικό επίθημα να πάρει γενική πτώση, για να γίνει με τη σειρά της από κτήμα κτήτορας:

ev - bahçe > evin bahçesi (ο κήπος του σπιτιού) > evin bahçesinin kapısı (ο κήπος του σπιτιού) > evin bahçesinin kapısının  anahtarı (η πόρτα του κύπου του σπιτιού)

köpeğin - kuyruk > köpeğin kuyruğu (η ουρά του σκύλου) > köpeğin kuyruğunun rengi (το χρώμα της ουράς του σκύλου)

κτητικά επιθήματα σε συνδυασμό με πτώσεις

Τα επιθήματα των πτώσεων μπαίνουν μετά από αυτές των κτητικών. Προσοχή στο ευφωνικό γράμμα "n" που μπαίνει ανάμεσα στο κτητικό επίθημα γ΄ προσώπου και το επίθημα πτώσης.

okulumuzu seviyoruz (αγαπάμε το σχολείο μας)
evinde kedi var (έχει γάτα στο σπίτι του/της)
arabasına bak  (κοίτα το αυτοκίνητό του/της)

Το κτήμα στον ενικό αριθμό (το σπίτι μου, σου, του κλπ.):

Το κτήμα στον πληθυντικό αριθμό (τα σπίτια μου, σου, του κλπ.). Παρατηρούμε την αμφισημία στο γ΄ πρόσωπο:

Έτσι, όταν βλέπουμε τη λέξη evleri, αυτή μπορεί να σημαίνει:
1) Το σπίτι τους
2) Τα σπίτια του/της
3) Τα σπίτια τους

Με τη σαφή δήλωση του κτήτορα μειώνουμε την αμφισημία, χωρίς να την απαλείψουμε εντελώς. Η φράση Fatma'nın evleri επιδέχεται μία μόνο ερμηνία: τα σπίτια της Φατμά. Ωστόσο, η φράση onların evleri μπορεί να σημαίνει είτε τα σπίτια τους είτε το σπίτι τους.

προσοχή στις λέξεις που χάνουν το τελευταίο τους φωνήεν

Μην ξεχνάμε ότι ορισμένες λέξεις όταν πάρουν κτητικό επίθημα ενδέχεται να χάσουν το τελευταίο τους φωνήεν!

Παραδείγματα:
isim > ismim
akıl > aklım
oğul > oğlum
burun > burnum

δύο εξαιρέσεις: su & ne

Οι λέξεις su (νερό) και ne (τι) αποτελούν εξαίρεση και τα επιθήματα τους είναι:

λέξεις με δύο τύπους κτητικών

Υπάρχουν ορισμένες λέξεις με δυο τύπους κτητικών επιθημάτων στο γ΄ ενικό πρόσωπο:
camii = camisi
bayii = bayisi
sanayii = sanayisi

σημείωση για το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο

Με λέξεις που σχετίζονται με χρόνο όπως sabah, öğle, akşam, gündüz, gece, yaz, bahar, pazartesi κ.λ.π. δηλώνoυμε επανάληψη:

Sabahları kahve içerim (Κάθε πρωί πίνω καφέ)
Yazları tatile giderim (Τα καλοκαίρια πάω διακοπές)
Pazartesileri İngilizce dersim var (Τις Δευτέρες έχω μάθημα αγγλικά)