Şimdiki zamanın hikâyesi (παρατατικός)

πώς σχηματίζεται
Ο şimdiki zamanın hikâyesi (παρατατικός) σχηματίζεται με το επίθημα -(I)yor-du, το οποίο ακολουθεί τη φωνηεντική αρμονία και μπαίνει μετά τη ρίζα/βάση του ρήματος. Το επίθημα -(I)yor-du είναι συνδυασμός του επιθήματος -(I)yor (για το σχηματισμό δες: şimdiki zaman) με το επίθημα -(y)DI. Στο τέλος μπαίνουν τα επιθήματα προσώπου της ομάδας k.
απαρέμφατο | at-mak | ver-mek | dur-mak | çöz-mek |
πετάω κάτι | δίνω | στέκομαι | λύνω | |
(Ben) | atıyordum | veriyordum | duruyordum | çözüyordum |
(Sen) | atıyordun | veriyordun | duruyordun | çözüyordun |
(O) | atıyordu | veriyordu | duruyordu | çözüyordu |
(Biz) | atıyorduk | veriyorduk | duruyorduk | çözüyorduk |
(Siz) | atıyordunuz | veriyordunuz | duruyordunuz | çözüyordunuz |
(Onlar) | atıyorlardı | veriyorlardı | duruyorlardı | çözüyorlardı |
Αν η ρίζα/βάση του ρήματος λήγει σε φωνήεν αυτό φεύγει από τη ρίζα/βάση και έπειτα προσθέτουμε το επίθημα -(I)yor.
απαρέμφατο | kapa-mak | bekle-mek |
κλείνω | περιμένω | |
(Ben) | kapıyordum | bekliyordum |
(Sen) | kapıyordun | bekliyordun |
(O) | kapıyordu | bekliyordu |
(Biz) | kapıyorduk | bekliyorduk |
(Siz) | kapıyordunuz | bekliyordunuz |
(Onlar) | kapıyorlardı | bekliyorlardı |
ειδικές περιπτώσεις
Σε τέσσερα ρήματα, των οποίων η ρίζα λήγει στο σύμφωνο -t, αυτό γίνεται -d. Τα ρήματα αυτά είναι τα εξής:
gitmek > gidiyordum (πήγαινα, έφευγα)
etmek > ediyordum (έκανα & βοηθητικό)
gütmek > güdüyordum (έβοσκα ζώα)
tatmak > tadıyordum (γευόμουνα)
Ιδιάζουσα περίπτωση αποτελούν τα ρήματα yemek και demek, τα οποία γίνονται yiyordum (έτρωγα) και diyordum (έλεγα) αντίστοιχα.
πώς σχηματίζεται η άρνηση
Η άρνηση σχηματίζεται με την προσθήκη του επιθήματος άρνησης (-ma- ή -me-) στη ρίζα/βάση του ρήματος.
Το ρήμα atmak (at-mak) στην άρνηση γίνεται atmamak (at-ma-mak), οπότε κλίνουμε πλέον το ρήμα με βάση την αρνητική του ρίζα:
απαρέμφατο | atmamak | vermemek | beklememek |
(Ben) | atmıyordum | vermiyordum | beklemiyordum |
(Sen) | atmıyordun | vermiyordun | beklemiyordun |
(O) | atmıyordu | vermiyordu | beklemiyordu |
(Biz) | atmıyorduk | vermiyorduk | beklemiyorduk |
(Siz) | atmıyordunuz | vermiyordunuz | beklemiyordunuz |
(Onlar) | atmıyorlardı | vermiyorlardı | beklemiyorlardı |
πώς σχηματίζεται η ερώτηση
Η ερώτηση σχηματίζεται με το ρήμα στο γ΄ πρόσωπο (στην κατάφαση ή άρνηση) και το ερωτηματικό μόριο mI με τα επιθήματα παρατατικού της έννοιας «είμαι»:
απαρέμφατο | gelmek | gelmemek | ||
(Ben) | geliyor | muydum? | gelmiyor | muydum? |
(Sen) | geliyor | muydun? | gelmiyor | muydun? |
(O) | geliyor | muydu? | gelmiyor | muydu? |
(Biz) | geliyor | muyduk? | gelmiyor | muyduk? |
(Siz) | geliyor | muydunuz? | gelmiyor | muydunuz? |
(Onlar) | geliyorlar | mıydı? | gelmiyorlar | mıydı? |
Για τον επίσημο τύπο του παρατατικού δες εδώ.
σημασία
Ο şimdiki zamanın hikâyesi (παρατατικός) εκφράζει κυρίως ενέργεια που διαρκούσε ή επαναλαμβανόταν στο παρελθόν. Εστιάζουμε στην εξέλιξη της ενέργειας.
Dün bütün gün çalışıyordum (Χθες δούλευα όλη μέρα)
Her sene köye gidiyorduk (Κάθε χρόνο πηγαίναμε στο χωριό)
Deprem olduğunda kahvemi içiyordum (Πίνω τον καφέ μου όταν έγινε ο σεισμός)
Rahmetli her sabah kahve içiyordu (Ο μακαρίτης κάθε πρωί έπινε καφέ)