Γιατί τα ben – sen δεν γίνονται bene – sene αλλά bana – sana στη δοτική;
Οι λέξεις “ben” και “sen” προέρχονται από τα τούρκικα της Μέσης Ασίας και στην οθωμανική γραφή (με αραβικά δηλαδή γράμματα) γράφονταν με το γράμμα “nef” (kêf-î nûni) που είναι ένα καθαρά ρινικό σύμφωνο – βγαίνει δηλαδή από ψιλά στον ουρανίσκο κοντά στην δίοδο της μύτης. Για αυτό ακριβώς κι ο ήχος του δεν είναι σαν το σύγχρονο “n” που προφέρεται όπως το δικό μας «ν» αλλά θυμίζει κάτι από “ng” ή “nğ” αυτό που στην φωνητική αλφάβητο γράφεται με “ŋ”.
Αυτός ο ήχος διατηρείται ακόμα σε ανατολικές πόλεις όπως η λέξη Ankara που γραφόταν με “nef” θα την ακούσετε κι ως “Angara”.
Ακόμα να πω ότι το “bana” και “sana” υπάρχουν πληθυσμοί που τα λένε ως “bene” “sene” ή και ως ban(y)a, san(y)a (baňa, saňa) στα ενδότερα της Ανατολής, κάτι αντίστοιχο με το δικό μας «ν» που το λένε σε επαρχιακές πόλεις «τραβηγμένο» (όπως το έλεγε η Αμαλία στο παρά 5).
Επειδή όμως η επίσημη τουρκική γλώσσα είναι αυτή της Κωνσταντινούπολης όπου υπάρχει ένα γράμμα “n” σε αντίθεση με την οθωμανική γλώσσα όπου υπάρχουν 2 οι σχηματισμοί κάποιων λέξεων προερχόμενων από την οθωμανική γλώσσα παρουσιάζουν τέτοια φαινόμενα κι έχουν περαστεί στους κανόνες της γραμματικής ως εξαιρέσεις.
Γλωσσολογικά έχει δημιουργηθεί για να δείξει την φωνή που προκύπτει όταν σε μια λέξη το ρινικό “n” βρεθεί πριν το επίσης ρινικό “g”.
Το επίθημα για δοτική ήταν +ga, (ακόμα και +gar ή +gan που σε ορισμένες φυλές που μιλούν τουρκικες διαλέκτους διατηρούνται)
Άρα έχουμε
sen + ga > sanga > saŋa > sana
Κατά τους γλωσσολόγους ο λόγος που ένα επίθημα είναι τόσο ισχυρό ώστε να αλλάζει την ρίζα μιας λέξης είναι ίσως το γεγονός ότι η κάτάληξη αυτή της δοτικής (yönelme hâli) μπορεί να είναι αυτή καθεαυτού μια λέξη, η λέξη “ka” η οποία σημαίνει «τόπος, μέρος» με αποτέλεσμα να συμπαρασύσει το φωνήεν της ρίζας και ακολουθώντας τον κανόνα της ακολουθίας των φωνηέντων τα “ben” και “sen” να γίνονται “bana” και “sana” αντίστοιχα.
Για περισσότερες λεπτομέρειες & συζητήσεις μπείτε στη ομάδα “Μιλάμε για τα τουρκικά” στο facebook.