Γραμματική

Χρονικά παράγωγα (zaman ulaçları)

Υπάρχουν 5 είδη χρονικών παραγώγων:

1. Το ρηματικό παράγωγο με κατάληξηdikçe /-dıkça έχει την έννοια της διάρκειας μιας ενέργειας. Σχηματίζεται με βάση την αρμονία των επιθημάτων και με τον κανόνα των άφωνων συμφώνων:
okudukça öğrenirsin – όσο διαβάζεις μαθαίνεις

yaptıkça alışırsın – όσο το κάνεις, συνηθίζεις
aklıma geldikçe gülerim – όποτε το θυμάμαι γελώ

  • Η λέξη oldukça έχει χάσει το νόημά της υπό αυτή την έννοια και σημαίνει αρκετά:
    oldukça akıllı bir çocuk – ένα αρκετά έξυπνο παιδί

2. Το ρηματικό παράγωγο με κατάληξη –diği με τοπική πτώση έχει την έννοια του όταν:
okula gittiğimizde tanışmıyorduk – δεν γνωριζόμασταν όταν πηγαίναμε σχολείο
beni gördüğünde meşguldüm – όταν με είδες/είδε ήμουν απασχολημένος

3. Το ρηματικό παράγωγο με κατάληξη –diği ή –eceği σε συνδυασμό με λέξεις που προσδιορίζουν χρόνο (gün, zaman, yıl κλπ), έχει την έννοια του όταν:
diplomamı aldığım gün yağmur yağıyordu – την ημέρα που πήρα το πτυχίο μου έβρεχε
gideceğin zaman ağlarım – θα κλάψω όταν θα φύγεις

4. Το ρηματικό παράγωγο με κατάληξη –meden/-madan έχει τις έννοιες χωρίς να και πριν να. Τα επιθήματα μπαίνουν στη ρίζα του ρήματος:
gülmeden durabilir misin? – μπορείς να στέκεσαι χωρίς να γελάς;
kahve içmeden evden çıkmaz – δεν φεύγει απ’ το σπίτι αν δεν (χωρίς να) πιει καφέ

  • Σε συνδυασμό με τις λέξεις önce και evvel έχει την έννοια πριν να:
    yutmadan önce çiğne – μάσα πριν να καταπιείς

5. Το ρηματικό παράγωγο με κατάληξη –dikten/-dıktan sonra έχει την έννοια αφού:
sen sustuktan sonra ben konuşacağım – θα μιλήσω εγώ αφού σωπάσεις εσύ
ben gittikten sonra geldi – ήρθε αφού έφυγα εγώ

Σχολιάστε...