επίθημα

Τα επιθήματα -ce/-ca/-çe/-ça

Τα επιθήματα –ce/-ca/-çe/-ça σχηματίζουν διάφορες λέξεις. Άν η αρχική λέξη λήγει σε ένα από τα άφωνα σύμφωνα, το –c του επιθήματος μετατρέπεται σε –ç. Το φωνήεν του επιθήματος e ή a καθορίζεται από τον κανόνα της αρμονίας των φωνηέντων, βάσει του τελευταίου φωνήεντος της λέξης. Οι χρήσεις του επιθήματος είναι:

  1. Με κύρια ονόματα σχηματίζουν ονόματα γλωσσών και διαλέκτων: Türkçe, Yunanca, İngilizce, Rusça, nece bu? (τι γλώσσα είναι αυτή)
  2. Με ουσιαστικά δίνει την έννοια από κοινού ενέργειας: sınıfça oynadık (παίξαμε όλη η τάξη), grupça gezdik (περιηγηθήκαμε ως γκρουπ)
  3. Δημιουργεί τοπωνύμια: Sütlüce, Çamlıca, Sapanca, Yenice (βλ. Γιαννιτσά)
  4. Δίνει την έννοια του «κατά τη γνώμη»: bence (κατά τη γνώμη μου), bizce (κατά τη γνώμη μας)
  5. Δημιουργεί επιρρήματα: çocukça konuşma (μη μιλάς σαν παιδί), güzelce davran (συμπεριφέρσου όμορφα), iyice öğren (μάθε το για τα καλά), ayrıca (εξάλλου), önce (πριν)
  6. Δίνει την έννοια του «σχεδόν»: büyükçe bir afiş (μια μεγαλούτσικη αφίσα), güzelce kız (ομορφούλικο κορίτσι)
  7. Σε συνδυασμό με τα κτητικά επιθήματα συνήθως δίνει την έννοια του «εκ μέρους»: şirketimizce (εκ μέρους της εταιρίας μας), öğrencilerimizce (εκ μέρους των μαθητών μας)
  8. Δηλώνει ποσότητα (με πληθυντικό για έμφαση): bunca kitap aldı (αγόρασε τόσα βιβλία), defalarca söyledim (το έχω πει τόσες -πολλές- φορές), yıllarca çalıştım (δούλεψα για τόσα -πολλά- χρόνια)
  9. Υπάρχουν πολλές λέξεις με αυτό το επίθημα με βάση ρίζες ρημάτων και οι οποίες έχουν δημιουργηθεί σχετικά πρόσφατα: gerekçe (αιτιολόγηση), dilekçe (αίτηση), çekince (επιφύλαξη)
  10. Το επίθημα αυτό στα περσικά δηλώνει το υποκοριστικό και υπάρχουν και τούρκικες λέξεις που έχουν αυτή την έννοια: bahçe (μικρός κήπος), ilçe (επαρχία), kelepçe (χειροπέδες)

Μπορούμε να δούμε αυτό το επίθημα και με ένα -(i)-n– μπροστά:
aklınca/akıllarınca, σύμφωνα με το μυαλό του/τους
yeterince, αρκετά
keyfince, κατά το κέφι του, όπως γουστάρει

 

Σχολιάστε...