B1

Ευκτική-υποθετική έγκλιση (dilek-şart kipi)

Η ευκτική-υποθετική έγκλιση έχει δυο χρήσεις επειδή μπορεί να δηλώνει:
α) ευχή (keşke arabam olsa = μακάρι να είχα αυτοκίνητο)
β) προϋπόθεση για την εκπλήρωση άλλης ενέργειας (bunu alsak ne güzel olurdu = τι ωραία που θα ήταν αν το παίρναμε αυτό)

Πώς σχηματίζεται:

  • Με τα επιθέματα –sem/-sam, –sen/-san, –se/-sa, –sek/-sak, –seniz/-sanız, –seler/-salar, τα οποία μπαίνουν μετά τη ρίζα του ρήματος. Τα επιθέματα αυτά τονίζονται στον προφορικό λόγο.
ενικός πληθυντικός
gitsem / yapsam gitsek / yapsak
gitsen / yapsan gitseniz / yapsanız
gitse / yapsa gitseler / yapsalar

Η άρνηση γίνεται ως παρακάτω και τονίζεται στη συλλαβή πριν την αρνητική συλλαβή (-ma- ή -me-):

ενικός πληθυντικός
gitmesem / yapmasam gitmesek / yapmasak
gitmesen / yapmasan gitmeseniz / yapmasanız
gitmese / yapmasa gitmeseler / yapmasalar

Η ερώτηση γίνεται ως εξής:

ενικός    πληθυντικός  
gitsem / gitmesem mi? gitsek / gitmesek mi?
gitsen / gitmesen mi? gitseniz / gitmeseniz mi?
gitse / gitmese
mi? gitseler / gitmeseler mi?

Χρήση ως ευχή:
Πολύ συχνά και για να δώσουμε έμφαση χρησιμοποιούμε τη λέξη keşke (μακάρι). Στις πιο απλές προτάσεις η έγκλιση αυτή μπαίνει στο τέλος της πρότασης για να υποδηλώσει ευχή στο παρόν ή στο μέλλον.
keşke vaktim olsa = μακάρι να είχα/έχω χρόνο
ah, buraya gelsen = αχ, (μακάρι) να ερχόσουν/έρθεις εδώ
bu akşam ne yapsak? = τι να κάνουμε/κάναμε απόψε; (= bu akşam ne yapalım)
tiyatroya gitsek mi? = να πάμε/πηγαίναμε στο θέατρο; (= tiyatroya gidelim mi)

 

Χρήση ως προϋπόθεση:
param olsa araba alırdım = αν είχα λεφτά θα έπερνα αυτοκίνητο
bize verse mutlu olurdum = αν μας το έδινε θα χαιρόμουν
bunu okusam ne olur? = τι θα γίνει αν το διάβαζα αυτό;

 

Επίσης μπορούμε να έχουμε συνδυασμό της έγκλισης αυτής με τα επιθήματα του αορίστου, για να εκφράσουμε μια (απραγματοποίητη) ευχή ή υπόθεση σε παρελθοντικό χρόνο. Τονίζουμε τη συλλαβή -se- ή -sa- της έγκλισης στην κατάφαση ή τη συλλαβή πριν την αρνητική συλλαβή (-ma- ή -me-) στη άρνηση:

gitseydim μακάρι να /αν είχα πάει gitmeseydim μακάρι να /αν είχα πάει
gitseydin μακάρι να /αν είχες πάει gitmeseydin μακάρι να μην/αν δεν είχες πάει
gitseydi μακάρι να /αν είχε πάει gitmeseydi μακάρι να μην/αν δεν είχε πάει
gitseydik μακάρι να /αν είχαμε πάει gitmeseydik μακάρι να μην/αν δεν είχαμε πάει
gitseydiniz μακάρι να /αν είχατε πάει gitmeseydiniz μακάρι να μην/αν δεν είχατε πάει
gitselerdi μακάρι να /αν είχαν πάει gitmeselerdi μακάρι να μην/αν δεν είχαν πάει

keşke sana söylemeseydim = μακάρι να μην σου το έλεγα/είχα πει
ne yapsaydım? = τι να έκανα;
o kadar yemeseydim = μακάρι να μην έτρωγα τόσο
keşke bu yapılmasaydı = μακάρι να μην γινόταν αυτό
burada kalsaydı bunlar olmazdı = αν έμενε εδώ δεν θα γινόταν αυτά
dikkat etmeseydin kaza olurdu = αν δεν πρόσεχες θα γινόταν ατύχημα
okusaydınız kazanırdınız = αν διαβάζατε θα επιτυγχάνατε
okusaydınız kazanacaktınız = αν διαβάζατε θα είχατε επιτύχει
falcı olsaydık geleceği görürdük = αν ήμασταν μάντεις θα βλέπαμε το μέλλον

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί δυο συνεχόμενες φορές μέσα στην πρόταση για να υποδηλώσει μοναδικότητα.
bunu yapsa yapsa bir çocuk yapar = bunu sadece bir çocuk yapar = αυτό θα το έκανε μόνο ένα παιδί
bakliyat yese yese nohut yer = αν ήταν να φάει όσπρια θα έτρωγε μόνο ρεβίθια

5 Comments

  1. Καλησπερα!εχω και αλλη ερωτηση συγνωμη το ξερω σας εχω τρελανει με ολες τις ερωτησεις αλλα ειστε ο μονος που μπορει να μου απαντησει.πταν λεμε param olsa araba alirdim γιατι λεμε param olsa και οχι param olsam?

    1. Γιατί σε όλους τους χρόνους/εγκλίσεις, εκτός από τον ενεστώτα και τον αόριστο, το ρήμα έχω σχηματίζεται με το ρήμα olmak, στο 3ο ενικό πρόσωπο

  2. Θα ήθελα να ρωτήσω πως θα μπορούσαμε να πούμε στα τουρκικά
    « σας άκουσα να μιλάτε τουρκικά ». Αναρωτιέμαι τι ρηματικο τύπο χρησιμοποιούν που να αντιστοιχεί στον τύπο του αγγλικού -Ing , σε αυτή την περίπτωση: I heared you speaking turkish.
    Η ακόμη και με το ρήμα βλέπω: ” I saw you coming” κλπ
    και σε άλλες γλώσσες υπάρχει μια ιδιαιτερότητα συνήθως με αυτά τα ρηματα, πχ Γερμανικά : ich hoerte Sie Turkisch sprechen….
    Ένας Τούρκος μου το μεταφρασε ως: Sizin türkce konuştuğunuzu duydum, αλλά Εγω καταλαβαίνω άλλο πράγμα από αυτή τη μετάφραση: « άκουσα ότι εσείς μιλάτε τουρκικά » που δεν είναι το ίδιο , αν και κοντινό . Σκέφτηκα το ” türkce konuşmanızı duydum” αλλά δεν ξέρω αν είναι σωστό.
    Σκέφτηκα επίσης και τον ασυνδετο τροπο: ” turkce kunusuyorsunuz duydum” αλλά και πάλι δεν ξέρω … Σίγουρα κατανοητικη θα γίνω αλλά ποιος είναι ο σωστός τρόπος;

    1. Η σωστή απάντηση είναι αυτή που έδωσε ο Τούρκος, η οποία σημαίνει 2 πράγματα: σας άκουσα να μιλάτε & σας άκουσα ότι μιλάτε. Για να είμαστε εννοιολογικά πιο κοντά σ’ αυτό που θες να πεις, ίσως μια μετάφραση θα ήταν sizi Türkçe konuşurken duydum (σας άκουσα ενόσω μιλούσατε τούρκικα). Σίγουρα ο ασύνδετος τρόπος είναι λάθος, διότι σημαίνει απλά “μιλάτε τούρκικα άκουσα”. Επίσης δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ετεροπροσωπία εδώ.
      Όσο για αντιστοιχίες με ευρωπαϊκές γλώσσες δεν νομίζω ότι θα πρέπει να ψάχνουμε, επειδή συνήθως απλά δεν υπάρχουν!

Σχολιάστε...