Συντάκτης: tourkika.com

Blog

Χαβαλές – havale

Μια πολύ όμορφη λέξη που έχουμε δανειστεί από τα τούρκικα είναι ο χαβαλές. Η τούρκικη λέξη havale προέρχεται με τη σειρά της από την αραβική حوالة (ḥawāla) που σημαίνει μεταβίβαση. Η λέξη στα τούρκικα σημαίνει κυρίως ανάθεση, έμβασμα, παραπομπή (σε κάποιον άλλο). Το ρήμα havale etmek σημαίνει παραπέμπω, αναθέτω, εμβάζω. Ουσιαστικά το ρήμα σημαίνει μεταβιβάζω …

Blog

Σεργιάνι – seyran

Η λέξη σεργιάνι προέρχεται από το τούρκικο seyran,  το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αραβικό سيران (sayarān). Σε όλες τις γλώσσες αυτές η λέξη σημαίνει πορεία, διαδρομή, περίπατος, βόλτα, σουλάτσο. Ακόμη, στα περσικά η λέξη سيران (sayrān) σημαίνει βόλτα. Στα ελληνικά έχουμε και τα ρήματα σεργιανίζω/σεργιανώ (σουλατσάρω). Ο Μπαμπινιώτης, εσφαλμένως, αναφέρει ότι …

Blog

Φίλντισι – fildişi

Μερικές λέξεις έχουν παρεξηγηθεί αρκετά καθώς περνάνε από τη μια γλώσσα στην άλλη. Η λέξη fildişi στα τούρκικα σημαίνει κυριολεκτικά ελεφαντόδοντο (fil – ελέφαντας + diş δόντι + κτητικό επίθημα). Αντί για τη λέξη ελεφαντόδοντο στα ελληνικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και τη λέξη ελεφαντοστό (ή ελεφαντοστούν στην καθαρεύουσα). Ήδη εδώ διαφαίνεται ένα μπέρδεμα εφόσον άλλο …

Blog

Τζάκι – ocak

Η λέξη τζάκι προέρχεται από την τουρκική  ocak. Το φαινόμενο να χάνεται το αρχικό γράμμα από την τουρκική λέξη παρατηρείται και σε άλλες λέξεις (π.χ. λούκι – oluk), ενδεχομένως λόγω της σύμπτυξής του με το φωνήεν του άρθρου. Ακόμη πιο συχνό φαινόμενο είναι η προσθήκη ενός φωνήεντος στο τέλος της ελληνικής λέξης (καρπούζι – karpuz, …

Blog

Εβδομάδα – hafta

Η λέξη στα τουρκικά για την εβδομάδα είναι hafta. Η λέξη έχει περάσει τα τουρκικά από τα περσικά هفته (hafte), λέξη που σημαίνει περίοδο εφτά ημερών. Η λέξη αυτή προέρχεται από τον αριθμό εφτά στα περσικά που είναι هفت (haft). Στα αρχαία περσικά (αβέστα), η λέξη για το εφτά ήταν hapta. Η ινδοευρωπαϊκή ρίζα για …

Blog

Nτερμπεντέρης – derbeder

Πολλές φορές τα δάνεια από τη μια γλώσσα στην άλλη αλλάζουν εντελώς το νόημα. Ένα κλασικό παράδειγμα είναι η λέξη vτερμπεντέρης που στα ελληνικά σημαίνει λεβέντης και ανοιχτόκαρδος. Ο πολύς Μπαμπινιώτης ετυμολογεί σωστά τη λέξη από το τουρκικό derbeder, το οποίο αναφέρει ότι σημαίνει αλήτης και τυχοδιώκτης. Η ακριβής σημασία της λέξης στα τουρκικά είναι …

Blog

Το επίθημα -istan

Στα τούρκικα πολλές χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) έχουν το επίθημα –istan. Για παράδειγμα: Yunanistan, Bulgaristan, Afganistan, Hindistan… Από πού όμως προέρχεται αυτή η κατάληξη, η οποία υπάρχει και στα ελληνικά; Αφγανιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν… Το επίθημα (ι)στάν προέρχεται από τα περσικά ستان (istān), η οποία προέρχεται από τα αρχαία περσικά (γλώσσα της Αβέστα), …

Blog

Κοπριά – gübre

Η τουρκική λέξη gübre (λίπασμα, κοπριά) προέρχεται από την νέα ελληνική κοπριά, η οποία με τη σειρά της προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη κόπρος. Εδώ μπορούμε να δούμε ότι τα φωνήεντα στην τουρκική λέξη ακολουθούν τον κανόνα της μεγάλης αρμονίας των φωνηέντων. Από την λέξη gübre παράγεται το ρήμα gübrelemek (λιπαίνω).

Blog

Κεφτές – köfte

Έχει χυθεί αρκετό μελάνι για την ετυμολογία της λέξης κεφτές (ή κιοφτές, όπως προφέρεται σε διάφορες περιοχές). Ενώ η ομοιότητα με την τουρκική λέξη είναι προφανής, αρκετοί έφτασαν στο σημείο να ετυμολογήσουν τη λέξη από το βυζαντινό κοπτόν κρέας. Ακόμα και ο Μπαμπινιώτης ετυμολογεί τη λέξη από το τουρκικό köfte. Ενδιαφέρον επίσης έχει και η …

Γραμματική

Το επίθημα -lan-

Το επίθημα –lan-/-len– χρησιμοποιείται με ουσιαστικά, ώστε να δημιουργηθούν ρήματα με την έννοια του «αποκτώ κάτι». Παραδείγματα:akıllanmak – βάζω μυαλόbıyıklanmak – βγάζω μουστάκιböceklenmek – γεμίζω έντομαdalgalanmak – κυματίζωgöbeklenmek – αποκτώ κοιλιάhırslanmak – γίνομαι άπληστοςilgilenmek – ενδιαφέρομαιkederlenmek – θλίβομαι