Το επίθημα –ge μετατρέπει ρίζες ρημάτων σε ουσιαστικά και επίθετα. bölmek – bölgebilmek – bilgesüpürmek – süpürgesömürmek – sömürgedizmek – dizge
Κατηγορία: Γραμματική
Το επίθημα -(a)k
Το επίθημα -(a)k/-(e)k δημιουργεί ουσιαστικά και επίθετα από ρήματα. Μπαίνει μετά τη ρίζα του ρήματος. Αν αυτή τελειώνει σε σύμφωνο, τότε χρησιμοποιούμε το γράμμα –ı-/-i-/-u-/-ü-. Το φωνήεν καθορίζεται από τον κανόνα αρμονίας του επιθήματος. Παραδείγματα: uçak – αεροπλάνοkaçak – φυγάςyatak – κρεβάτιdurak – στάσηkorkak – φοβιτσιάρηςistek – θέλησηdilek – ευχήkapak – καπάκιölçek – μέτρο όγκου …
Μεταβιβαστική – Αναθετική φωνή/διάθεση (ettirgen)
Η τουρκική γλώσσα διαθέτει μια ειδική φωνή/διάθεση η οποία μας επιτρέπει να κάνουμε δύο πράγματα: 1) να μετατρέψουμε ρήματα μη μεταβατικά (geçişsiz eylem) σε μεταβατικά (geçişli eylem), π.χ. uyumak (κοιμάμαι) > uyutmak (κοιμίζω). 2) να δηλώσουμε ότι αναθέτουμε την ενέργεια ενός μεταβατικού ρήματος σε κάποιο άλλο πρόσωπο, π.χ. yazmak (γράφω) > yazdırmak (βάζω κάποιον να …
Το επίθημα -la/-le
Το επίθημα –la-/-le– χρησιμοποιείται για να δημιουργήσουμε ρήματα από ουσιαστικά. Παραδείγματα:sulamak – ποτίζωfırçalamak – βουρτσίζωgübrelemek – λιπαίνωgizlemek – κρύβωiğnelemek – καρφιτσώνωklonlamak – κλωνοποιώ
Το επίθημα -laş-
Το επίθημα –laş-/-leş– χρησιμοποιείται κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, με επίθετα, ώστε να δημιουργηθούν ρήματα με την έννοια του «γίνομαι κάτι». Παραδείγματα:güzelleşmek – ομορφαίνωiyileşmek – καλυτερεύωgerçekleşmek – πραγματοποιούμαιaptallaşmak – αποβλακώνομαιkutuplaşmak – πολώνομαιYunanlılaşmak – εξελληνίζομαιfiravunlaşmak – πεισμώνωfosilleşmek – απολιθώνομαι
Το επίθημα -leyin
Το επίθημα –leyin χρησιμοποιείται μόνο με λέξεις στον ενικό αριθμό που έχουν να κάνουν με τις ώρες της ημέρας. Έχει την έννοια της τοπικής πτώσης. Παραδείγματα:sabahleyin – το πρωίöğlenleyin – το μεσημέριakşamleyin – το βράδυgeceleyin – τη νύχτα Το επίθημα αυτό στον πληθυντικό μετατρέπεται σε –ları/-leri.
Το επίθημα -ları/-leri
Το επίθημα –ları/-leri χρησιμοποιείται μόνο με λέξεις στον πληθυντικό αριθμό που έχουν να κάνουν με τις ώρες της ημέρας. Έχει την έννοια της τοπικής πτώσης. Παραδείγματα:sabahları – τα πρωινάöğlenleri – τα μεσημέριαakşamları – τα βράδιαgeceleri – τις νύχτες Το επίθημα αυτό στον ενικό μετατρέπεται σε –leyin.
Χρονικά παράγωγα (zaman ulaçları)
Υπάρχουν 5 είδη χρονικών παραγώγων: 1. Το ρηματικό παράγωγο με κατάληξη –dikçe /-dıkça έχει την έννοια της διάρκειας μιας ενέργειας. Σχηματίζεται με βάση την αρμονία των επιθημάτων και με τον κανόνα των άφωνων συμφώνων:okudukça öğrenirsin – όσο διαβάζεις μαθαίνειςyaptıkça alışırsın – όσο το κάνεις, συνηθίζειςaklıma geldikçe gülerim – όποτε το θυμάμαι γελώ Η λέξη oldukça …
Μετοχές με επίθημα -eceği
Οι μετοχές αυτές αναφέρονται σε μελλοντικό χρόνο και σχηματίζονται με βάση τις μετοχές με κατάληξη -ecek, στις οποίες για να υποδηλώσουμε το πρόσωπο προσθέτουμε τα κτητικά επιθήματα του κατάλληλου προσώπου. Η μετοχή που προκύπτει μπορεί να πάρει πτώσεις. Το υποκείμενο μπαίνει πάντοτε σε γενική πτώση. Benim alacağım αυτό που θα πάρω Senin alacağın αυτό που …
Υπερσυντέλικος (belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi)
Τα επιθήματα του υπερσυντέλικου είναι συνδυασμός του απροσδιόριστου αορίστου και του αορίστου:–miştim, –miştin, –mişti, –miştik, –miştiniz, –mişlerdi (Ben) yapmıştım είχα κάνει (Sen) yapmıştın είχες κάνει (O) yapmıştı είχε κάνει (Biz) yapmıştık είχαμε κάνει (Siz) yapmıştınız είχατε κάνει (Onlar) yapmışlardı είχαν κάνει Επιλέξτε εσείς ένα ρήμα για να το κλίνω! Η άρνηση σχηματίζεται με τις ίδιες …